ΑΠΟΚΡΙΕΣ

Η ελληνική αποκριά έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Συνδέεται µε την λατρεία του ∆ιονύσου, θεού του κρασιού και των εορτασµών. Η αγγλική λέξη «carnival» προέρχεται από το λατινικό «carnem levare» ή «carnis levamen», που σηµαίνει «διακοπή της βρώσης κρέατος». Στα ελληνικά χρησιμοποιείται η λέξη «αποκριά» και σηµαίνει ακριβώς το ίδιο.  Αυτή η δηµοφιλής παράδοση προέρχεται από τις παγανιστικές τελετουργίες των αρχαίων Ελλήνων και τις γιορτές προς τιµή του ∆ιονύσου, θεού του κρασιού και του γλεντιού.
 Αυτή η παράδοση τελικά εξαπλώθηκε και σε άλλα µέρη του κόσµου µέσω της Ρωµαϊκής Αυτοκρατορίας και την ανακάλυψη του Νέου Κόσµου. Όµως, οι παγανιστικές πρακτικές ήταν τόσο βαθιά ριζωµένες που δεν καταργήθηκαν τελείως . Αργότερα, όταν εµφανίστηκε ο χριστιανισµός, αν και οι άνθρωποι σταµάτησαν να λατρεύουν τους θεούς του Ολύµπου, οι συνήθειες των Ελλήνων να µεταµφιέζονται και να γιορτάζουν στους δρόµους παρέµειναν.

Μια φορά τον χρόνο, τα καρναβάλια συµβαίνουν σε πολλές πόλεις και χωριά της χώρας µας. Στην πραγµατικότητα, η αποκριά διαρκεί τρεις εβδοµάδες, και ξεκινάει 60 µέρες πριν το Πάσχα. Ονοµάζεται Τριώδιο. Η λέξη προέρχεται από το «τρεις ωδές» που σηµαίνει οι τρεις ύµνοι που συνηθίζουµε να λέµε στην εκκλησία. Ξεκινά την πρώτη Κυριακή, που αναφέρεται στο Ευαγγέλιο του «Τελώνη και Φαρισαίου». Την δεύτερη Κυριακή , στο Ευαγγέλιο του «Ασώτου Υιού». Η τρίτη είναι της «Απόκρεω « και η τελευταία Κυριακή της αποκριάς, κατά την οποία οι εορτασµοί και οι εκδηλώσεις φτάνουν στο απόγειο τους, είναι η «Τυρινή» (τυροφάγου). Το τέλος της αποκριάς είναι την αυγή της επόµενης µέρας: η πρώτη µέρα της Σαρακοστής, που ονοµάζεται Καθαρά ∆ευτέρα. Κατά την διάρκεια αυτών των ηµερών, γιορτές και εκδηλώσεις οργανώνονται παντού και οι άνθρωποι διασκεδάζουν πολύ, και κυρίως τα παιδιά. Οι ενήλικες και τα παιδιά µεταµφιέζονται µε αστεία κουστούµια, χορεύουν, τραγουδούν και παρακολουθούν παρελάσεις καρνάβαλων καθώς και άλλες δραστηριότητες, που οργανώνονται από τους δήµους όλων σχεδόν των πόλεων της Ελλάδας. Κατά την διάρκεια όλων αυτών έχουµε κάποια πολύ ιδιαίτερα έθιµα:

Τσικνοπέμπτη

Η Τσικνοπέµπτη είναι µια ετήσια τελετή, της οποίας η αρχή χάνεται µέσα στους αιώνες. Είναι η µέρα που τρώγεται κρέας. Η λέξη Τσικνοπέµπτη προέρχεται από τις λέξεις «τσίκνα» (η µυρωδιά του καµένου ψηµένου κρέατος) και «Πέµπτη», και γιορτάζεται την Πέµπτη που είναι 11 µέρες πριν την Καθαρά ∆ευτέρα. Είναι µια µέρα χαράς αλλά και προετοιµασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η 40-ήµερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει. Σε κάποια µέρη στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, την εβδοµάδα της Τσικνοπέµπτης, οι άνθρωποι σφάζουν τα γουρούνια τους και ετοιµάζουν νόστιµους µεζέδες: «πηχτή», «οµάτια», «τσιγαρίδες», λουκάνικα, κτλ.

Γαϊτανάκι

Το παλιό έθιµο µε το γαϊτανάκι γίνεται στην κεντρική πλατεία πολλών πόλεων. Είναι ένας χορός όπου οι χορευτές, που ντύνονται µε παραδοσιακές στολές, χορεύουν σε κύκλο κρατώντας πολύχρωµες κορδέλες που στερεώνονται  στην κορυφή ενός µακριού κονταριού το οποίο βρίσκεται στην µέση του κύκλου. Καθώς χορεύουν, οι κορδέλες τυλίγονται γύρω από το κοντάρι και µετά ξετυλίγονται.

Βλάχικος Γάμος

Είναι η αναπαράσταση του Γάµου της Βλάχας. Βλάχα είναι η γυναίκα που ζει στο χωριό και η κύρια ασχολία της είναι να είναι βοσκοπούλα. Στις µέρες µας, δύο άντρες υποκρίνονται το ευτυχές ζευγάρι. Η διαδικασία του γάµου ξεκινάει µε το ζευγάρι, συνοδευόµενο από «συγγενείς», να πηγαίνει στην κεντρική πλατεία της πόλης. Όλοι οι άνθρωποι συµµετέχουν και ντύνονται µε παραδοσιακές στολές. Μετά την άφιξη του ζευγαριού, συνοδευόµενο από παραδοσιακή µουσική που παίζεται από παραδοσιακά όργανα, η τελετή του γάµου γίνεται µε έναν «ιερέα» και έναν «κουµπάρο «. Η γιορτή συνεχίζεται µε ζωντανή παραδοσιακή µουσική, τραγούδι, τοπικά εδέσµατα και κρασί.

Μπούλες και Γιαννίσαροι

Κάθε πόλη της Ελλάδας έχει τα δικά της ιδιαίτερα έθιµα. Τις περισσότερες φορές είναι το ίδιο σενάριο και αλλάζει µόνο το όνοµα. Για παράδειγµα, µεταµφιεσµένοι άνθρωποι, έτσι ώστε να µην αναγνωρίζονται, γυρίζουν την πόλη πειράζοντας και προκαλώντας τους πάντες. Αυτή η παράδοση συµβαίνει στην Πάτρα µε τις «Μπούλες»: που είναι µεταµφιεσµένοι άνθρωποι που αντί για µάσκα µουτζουρώνουν τα πρόσωπά τους µε στάχτη. Ένα άλλο παράδειγµα µας έρχεται από την Νάουσα. Τις µέρες της αποκριάς, οι άνθρωποι των επαρχιακών πόλεων ξαναζούν το έθιµο που λέγεται «ΜΠΟΥΛΑΣ» και αυτό του «ΓΙΑΝΝΙΣΑΡΗ» - ΓΕΝΙΤΣΑΡΟΣ.  Υπάρχει µια παρέλαση µε παραδοσιακές και σατυρικές στολές. Η ιστορία της χορευτικής οµάδας πηγαίνει πίσω στο 1705. Αυτήν την χρονιά οι άνθρωποι της Νάουσας τιµούσαν την µνήµη των νεαρών συµπολιτών τους, οι οποίοι έπεσαν στον αγώνα κατά των Τούρκων. Εµφανίζονται στα καρναβάλια ντυµένοι µε τις φορεσιές των µαχητών της ελευθερίας, µε κέρινες µάσκες και θώρακες φτιαγµένους από χιλιάδες ασηµένια νοµίσµατα.  Τα κουστούµια, η µουσική και οι χοροί είναι όλα αυθεντικά και έχουν παραδοθεί από γενιά σε γενιά χωρίς µοντέρνες επιρροές. Οι χορευτικοί θίασοι, συνοδευόµενοι από την µπάντα της πόλης, χορεύουν στους δρόµους και σε πολλές ταβέρνες, όπου και τους κερνάνε τοπικό κρασί, µήλα και άλλα εδέσµατα. Αυτές οι εκδηλώσεις ξεκινούν το πρωί και συνεχίζονται µέχρι αργά το βράδυ.

Γενίτσαροι και Μπούλες Αλώνια  (  Βίντεο )

Καθαρά Δευτέρα

Τελικά, το «Τριώδιο» τελειώνει. Είναι η πρώτη µέρα της Σαρακοστής, είναι Καθαρά ∆ευτέρα. Οι άνθρωποι µαζεύονται για τους τελευταίους εορτασµούς. Ζωντανή παραδοσιακή µουσική, τραγούδι, χορός, θαλασσινά, ούζο, κρασί, και όλοι είναι καλεσµένοι στην γιορτή. Το παραδοσιακό ψωµί «λαγάνα» είναι διαθέσιµο αυτήν την µέρα στους φούρνους. ∆εν επιτρέπεται να φαγωθεί κρέας ή ελαιόλαδο, αλλά αυτό δεν εµποδίζει κανέναν από το να διασκεδάσει. Οι άνθρωποι συνήθως πάνε στην εξοχή αυτήν την µέρα. Και το πιο φαντασµαγορικό έθιµο είναι το πέταγµα των χαρταετών. Ο ουρανός γεµίζει από πολύχρωµους χαρταετούς, που πετάνε σαν πουλιά και καλωσορίζουν την άνοιξη… Στην Αθήνα, µαζεύονται στις κορυφές των λόφων της πόλης (Φιλοπάππου, Στρέφη, Λυκαβηττός) όπου και πετούν τους χαρταετούς και υπάρχει ζωντανή µουσική, παραδοσιακή και µοντέρνα, µε δηµοφιλής τραγουδιστές, και όλοι χορεύουν!

                                                                              

ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΕΣ ΜΑΣΚΕΣ 

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ

Με τον όρο Τρεις Ιεράρχες, αναφερόμαστε συνοπτικά στους τρεις επιφανείς Αγίους και θεολόγους, Βασίλειο τον Μέγα, Ιωάννη τον Χρυσόστομο και Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό.

Για τη σοφία τους και τη χριστιανική τους ζωή, η Ορθόδοξη Εκκλησία τους ονόμασε αγίους και γιορτάζουν ο καθένας ξεχωριστά. Αλλά επειδή δημιουργήθηκε μια διαφωνία μεταξύ των χριστιανών για το ποιος από τους τρεις πρόσφερε τα περισσότερα, αποφασίστηκε και καθιερώθηκε από τα τέλη του 4ου αιώνα να υπάρχει και για τους τρεις μια κοινή γιορτή στις 30 Ιανουαρίου κάθε έτους.

O ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ

Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια της Καππαδοκίας το 329 μ.Χ. από οικογένεια χριστιανική και εύπορη. Ο πατέρας του Βασίλειος ήταν δάσκαλος ρητορικής στον Πόντο. Η μητέρα του Εμμέλεια ήταν από τις πιο μορφωμένες και ενάρετες γυναίκες της εποχής, θυγατέρα χριστιανού μάρτυρα. Το ίδιο εξαίρετη ήταν και η γιαγιά του Μακρίνη. Από τέτοιους γονείς έλαβε ο Βασίλειος τη χριστιανική του ανατροφή και τη φροντίδα για τη μόρφωσή του .Σπούδασε πρώτα στην Καισάρεια, έπειτα στην Κωνσταντινούπολη τη θεολογία και τα νομικά και αργότερα στην Αθήνα. Πέντε χρόνια στην Αθήνα διδάχτηκε τη φιλοσοφία, τη ρητορική, την αστρονομία,την ιατρική και τη γεωμετρία.Συνδέθηκε με βαθιά και ισόβια φιλία με τον συσπουδαστή του Γρηγόριο Ναζιανζινό.Ο Βασίλειος μετά τις σπουδές του επέστρεψε στην Καισάρεια και βαπτίστηκε από τον Επίσκοπο Διάνιο. Πούλησε και μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς και αυτός έγινε Μοναχός. Τότε έγραψε πολλά συγγράμματα για τη Μοναχική ζωή. Στη συνέχεια χειροτονήθηκε διάκονος και αργότερα πρεσβύτερος.Το 370 μ.Χ., όταν πέθανε ο Επίσκοπος Ευσέβιος, στον επισκοπικό θρόνο ανέβηκε ο Βασίλειος, σε ηλικία σαράντα ετών. Τότε ο λαός χάρηκε πολύ. Ο Μέγας Βασίλειος βλέποντας τη φτώχεια και τη δυστυχία να τυραννούν τους ανθρώπους, δε μένει αδρανής, αλλά καλεί τους πλούσιους να βοηθήσουν προσφέροντας χρήματα. Με τα χρήματα αυτά ίδρυσαν ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα ,την περίφημη«ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΑ», που περιλάμβανε νοσοκομείο, ορφανοτροφείο, γηροκομείο κ.ά. Πάλεψε μέχρι θανάτου εναντίον των αιρέσεων και ιδιαίτερα του Αρειανισμού. Η συνεχής και αδιάκοπη μέριμνα του ποιμνίου του, η άσκηση με τις νηστείες και τις αγρυπνίες, κλόνισαν τελικά την υγεία του Μεγάλου Βασιλείου, που πέθανε σε ηλικία 49 χρονών.

O ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ

Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζινός, ήταν Πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως , άγιος και θεολόγος.Γεννήθηκε στην Αριανζό, κωμόπολη κοντά στη Ναζιανζό της Καπποδοκίας, από ευσεβείς και μορφωμένους γονείς. Ο πατέρας του ήταν Επίσκοπος στη Ναζιανζό και η μητέρα του Νόνη έδωσε στο μικρό Γρηγόριο τις πρώτες χριστιανικές κατευθύνσεις. Στα 10 του μόλις χρόνια πήγε στην Καισάρεια για να σπουδάσει. Κατόπιν συνέχισε στην Παλαιστίνη, στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα. Εκεί γνωρίστηκε με το Μ. Βασίλειο με τον οποίο συνέδεσε μια βαθιά φιλία. Οι δύο τους ζούσαν στο ίδιο σπίτι, ασκούνταν με νηστεία και προσευχή και μελετούσαν αδιάκοπα. Ο Αγ. Γρηγόριος σπούδασε φιλοσοφία, ρητορική, ελληνικά, θεολογία, μουσική, αστρονομία, μαθηματικά.  Τόση ήταν η σοφία και η ευγλωττία του που οι Έλληνες φιλόσοφοι τον ανάγκασαν να παραμείνει στην Αθήνα. Τα χρόνια περνούσαν και ο Γρηγόριος έλειπε 30 χρόνια από την πατρίδα του. Τότε πήρε την άδεια να επισκεφθεί τον πατέρα του από τον οποίο και έλαβε το Άγιο Βάπτισμα.Η φήμη του Γρηγορίου για τη μεγάλη του μόρφωση, τη σπάνια αρετή του και ιδίως το ορθόδοξο φρόνημά του είχε εξαπλωθεί πολύ μακριά. Είχε φτάσει και στη «Βασιλεύουσα», την Κωνσταντινούπολη. Οι λίγοι ορθόδοξοι Χριστιανοί που είχαν απομείνει εκεί στράφηκαν στο Γρηγόριο.Στην Κωνσταντινούπολη μόνο ένας μικρός ναός είχε απομείνει στουςορθοδόξους. Εκεί έλπιζαν να αναστηθεί ξανά η ορθοδοξία και γι αυτό τον ονόμαζαν συμβολικά Αγία Αναστασία. Εκεί έστησε ο Γρηγόριος το πνευματικό του στρατηγείο. Σ’ αυτό το ναό εκφώνησε τους περίφημους λόγους του για τη Θεότητα του «Υιού και Λόγου» του Θεού. Με τη χάρη του Θεού τ’ αποτελέσματα ήταν θαυμαστά. Προσελκύστηκαν στην ορθοδοξία πολλοί αρειανοί,εθνικοί και Ιουδαίοι. Δίκαια λοιπόν η Εκκλησία μας τον ονόμασε «Θεολόγο», πρώτον αυτόν μετά τον άγιο Ιωάννη τον Ευαγγελιστή.

Το  379 ο Αγ.Γρηγόριος χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολης από το Μ. Βασίλειο. Ο Γρηγόριος επιζητούσε την τελειότητα, ήταν χαρακτήρας ευαίσθητος, με συναίσθηση μεγάλης ευθύνης και καθόλου επιδεικτικός. Έδωσε σπουδαίες μάχες στους αγώνες της Ορθοδοξίας,υπήρξε από τους μεγάλους ρήτορες και είχε πλούσια ποιητική, λογοτεχνική και φιλοσοφική κατάρτιση. Συνδύασε τη χριστιανική διδασκαλία με την ελληνική παιδεία και υπήρξε πράγματι ο Θεολόγος του χρυσού αιώνα της Εκκλησίας κοιμήθηκε σε ηλικία 62 χρόνων, στις 25 Ιανουαρίου το 391 μ. Χ. Η αγία κάρα του βρίσκεται στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος Η μνήμη του γιορτάζεται στις 25 Ιανουαρίου.

O ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ήταν οικουμενικός Πατριάρχης και αξιόλογος εκκλησιαστικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Συρίας το 347 μ.Χ. Πριν τη γέννησή του οι εύποροι γονείς του, ο αρχιστράτηγος Σεκούνδος και η Ανθούσα, ήταν ειδωλολάτρες. Όταν γεννήθηκε ο Άγιος βαπτίστηκαν και οι δυο χριστιανοί. Δεν πέρασαν πολλά χρόνια από τη γέννηση του Ιωάννη και ο πατέρας του πέθανε. Έτσι η μητέρα του, μια ευσεβέστατη, ενάρετη και μορφωμένη χριστιανή, αφιερώθηκε στην ανατροφή του Ιωάννη. Ο Ιωάννης ήταν πολύ καλός μαθητής στο σχολείο. Φοίτησε στα καλύτερα πανεπιστήμια. Μαθήτευσε στη φημισμένη φιλοσοφική σχολή της Αντιόχειας κοντά στο σπουδαίο, μα ειδωλολάτρη, σοφιστή Λιβάνιο. Τέτοιες ήταν οι επιδόσεις του Ιωάννη στη ρητορική, που όταν ο Λιβάνιος ρωτήθηκε ποιον θα άφηνε διάδοχό του στη Σχολή απάντησε: «Τον Ιωάννη, αν δεν ήταν χριστιανός». Όμως η καρδιά του Αγίου δεν βρίσκει ικανοποίηση στις δικηγορικές του επιτυχίες. Έτσι στα 20 του γίνεται και πάλι σπουδαστής, στη θεολογική Σχολή της Αντιόχειας. Διδάχθηκε από τους καλύτερους δασκάλους την ελληνική σοφία αλλά και τη Χριστιανική Πίστη.Ήθελε να ακολουθήσει το δρόμο του Θεού. Αποφάσισε λοιπόν να πάει στην έρημο , αλλά δεν μπορούσε, διότι έπρεπε να αφήσει τη μητέρα του μόνη. Είναι χαρακτηριστική η παράκλησή της να μη την εγκαταλείψει Μετά από λίγα χρόνια, όταν πέθανε η μητέρα του, πήγε στην έρημο κι έγινε σωστός ακόλουθος του Ναζωραίου. Διάλεξε μάλιστα το φτωχότερο μοναστήρι και υπέβαλλε τον εαυτό του σε σκληραγωγίες. Στα 4 χρόνια που έμεινε στη μονή μελετούσε ακατάπαυστα την Αγ. Γραφή, έγραψε διάφορους Λόγους και έκανε πολλά θαύματα. Θέλοντας, όμως, να αποφύγει τον έπαινο των ανθρώπων αποσύρθηκε στην έρημο όπου και ζούσε σαν επίγειος άγγελος. Δεν είχε κανένα υλικό αγαθό που θα τον παρηγορούσε ( στρώμα, λυχνάρι, ή τραπέζι ) και η μόνη του τροφή ήταν παξιμάδι και νερό.Υπέμενε τόσο τον καύσωνα της μέρας όσο και το ψύχος της νύχτας. Όμως από την πολλή κακοπάθεια ασθένησε βαριά και ένιωθε έντονους πόνους στα νεφρά.Γι’αυτό μετά από 2 χρόνια ερημικής ζωής αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αντιόχεια.Πέρασε πολλές δυσκολίες, αλλά κατάφερε να φέρει στο δρόμο του Θεού πολλούς ανθρώπους. Κατάφερε να πολεμήσει τη διαφθορά και να επιβληθεί πνευματικά. Ο οξύς του λόγος ξυπνούσε τα πλήθη και η ζωντάνια και η παραστατικότητά του συνέπαιρναν το ακροατήριο. Πολλές φορές ο κόσμος τον χειροκροτούσε για το χρυσό του στόμα ακόμα και μέσα στο ναό. Γι’ αυτό και τον ονόμασαν Χρυσόστομο. Η φήμη του γρήγορα ξεπέρασε τα όρια της Αντιόχειας. Έτσι όταν πέθανε ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νεκτάριος,ο λαός ήθελε τον Ιωάννη για Πατριάρχη και αυτός δέκτηκε. Η υποδοχή που του έκαναν ήταν πρωτοφανής και απερίγραπτη. Στις 15 Δεκεμβρίου του 398 μ.Χ. ο Ιωάννης ενθρονίστηκε. Ο Ιωάννης ήταν δίκαιος σαν Πατριάρχης. Ήταν αυστηρός με τους πλούσιους και τρυφερός με τους φτωχούς και τους πιστούς. Έδιωξε από την Εκκλησία τους ανάξιους κληρικούς. Ήταν ο πρώτος που οργάνωσε συστηματικά την εξωτερική ιεραποστολή. Παράλληλα έχτισε νοσοκομεία και κάθε είδους φιλανθρωπικά ιδρύματα, ενώ οργάνωνε καθημερινά συσσίτιο για 7.000 ορφανά, πτωχούς και χήρες. Μια τέτοια μορφή δεν άργησε να πέσει στη δυσμένεια των ισχυρών της. Συγκρούστηκε με τη βασίλισσα Ευδοξία Κάποτε μάλιστα η άδικη αυτοκράτειρα είχε αρπάξει το χωράφι μιας φτωχής χήρας. Αυτό έκανε το Χρυσόστομο να ελέγχει δημόσια την Ευδοξία και το περιβάλλον της. Εκείνη με τη σειρά της μετά από αφάνταστες ραδιουργίες κατάφερε να τον εξορίσει. Το πλοίο στο οποίο επιβίβασαν τον Άγιο ξεκίνησε για την εξορία. Τη νύχτα, όμως, τρομερός σεισμός συγκλόνισε τη συνοικία των ανακτόρων, με αποτέλεσμα να ανακληθεί αμέσως το διάταγμα της εξορίας και να γυρίσει ο Χρυσόστομος στη θέση του. Σε λίγους μήνες η αυτοκράτειρα αποφασίζει να στήσει ένα αργυρό άγαλμά της απέναντι από το ναό της Αγ. Σοφίας. Στα αποκαλυπτήρια, μάλιστα, του αγάλματος έγιναν και γιορτές με ειδωλολατρικό χαρακτήρα. Ο ασυμβίβαστος Χρυσόστομος ανέβηκε και πάλι στον άμβωνα και εκφώνησε έναν από τους πιο καυστικούς του λόγους. Τότε η Ευδοξία παίρνει για δεύτερη φορά την απόφαση να τον εξορίσει. Ο λαός αντιδρά, μα ο Ιωάννης τους παρηγορεί. Έτσι, οδηγείται στον Καύκασο, στην πιο απομακρυσμένη περιοχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, συνοδευόμενος από βάρβαρους στρατιώτες.Στα τρία χρόνια της εξορίας του στο χωριό Πιτιούντα του Καυκάσου δε σταμάτησε το ιεραποστολικό και φιλανθρωπικό του έργο. Όμως το σώμα του, αδύναμο και εξαντλημένο, δεν είχε πια άλλες δυνάμεις και παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο στις 14Σεπτεμβρίου 407 σε ηλικία 63 ετών. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος πέθανε στις 14 Σεπτεμβρίου, αλλά επειδή την ημέρα αυτή γιορτάζουμε την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, η Εκκλησία μετέθεσε τη γιορτή του στις 13 Νοεμβρίου.

 Το συγγραφικό του έργο είναι μεγάλο. Έγραψε τη "Λειτουργία του Χρυσόστομου", που τελείται τακτικά στην εκκλησία και πολλούς λόγους, επιστολές και βιβλία μοναχικού βίου, ηθικά, δογματικά και παιδαγωγικά. Έγραψε 1.447 Λόγους και 249 επιστολές.

Μαζί με το Βασίλειο και το Γρηγόριο θεωρείται προστάτης των ελληνικών γραμμάτων.

                            

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ΒΙΝΤΕΟ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΚΙΝΟΥΜΕΝΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ

ΧΡΙΣΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΓΙΑ ΕΚΤΥΠΩΣΗ

  

Το κορίτσι με τα σπίρτα

Ταινία μικρού μήκους της Disney, σε συνδυασμό με το τραγούδι των αδερφών Κατσιμίχα.

ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΤΡΙΒΙΖΑΣ " ΕΝΑ ΔΕΝΤΡΟ ΜΙΑ ΦΟΡΑ"

Ένα χριστουγεννιάτικο βράδυ, στο ζοφερό πεζοδρόµιο µιας πόλης, συναντιούνται ένα παραµεληµένο δέντρο και ένα φτωχό αγόρι. Το δέντρο βλέπει από τα παράθυρα των σπιτιών τα καταστόλιστα δέντρα και ζηλεύει. Ζητά από το αγόρι να το στολίσει. Εκείνο, όµως, ούτε στολίδια έχει, ούτε χρήµατα. Πώς είναι δυνατόν να στολίσει ένα µίζερο δέντρο στη µέση ενός παγωµένου πεζοδροµίου; Κι όµως... εκείνη η νύχτα είναι µια νύχτα ονείρων, µια νύχτα µαγική

                       ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΑΚΙ ΠΟΥ ΗΘΕΛΕ ΝΑ ΑΓΓΙΞΕΙ ΕΝΑ ΑΣΤΕΡΑΚΙ

Ο Τρωκτικούλης ο ποντικούλης ονειρεύεται να αγγίξει ένα αστεράκι,

 αλλά παρ’ όλες τις προσπάθειές του δεν τα καταφέρνει.

 Ώσπου ένα χριστουγεννιάτικο βράδυ, καθώς βγαίνει από 

την ποντικότρυπά του, βλέπει στη μέση του σαλονιού ένα στολισμένο

 έλατο και στην κορυφή του έλατου ένα ασημένιο αστεράκι. 

Μια τέτοια σπάνια ευκαιρία δεν πρέπει να τη χάσει…

Το πρώτο ελληνικό παραµύθι που έγινε τρισδιάστατο κινούμενο σχέδιο. 

ΚΑΛΑΝΤΑ ΑΠΟ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Κάλαντα Χριστουγέννων

Καλήν εσπέραν άρχοντες (Πανελλήνια)

Καλήν εσπέραν άρχοντες.

Κι αν εί- κι αν είναι ορισμός σας

Χριστού την θεία γέννηση

να πω- να πω στ΄ αρχοντικό σας,

Χριστός γεννάται σήμερον

εν Βη- εν Βηθλεέμ τη πόλη,

οι ουρανοί αγάλλονται,

χαίρε- χαίρετ΄ η φύσις όλη,

εν τω σπηλαίω τίκτεται ,

εν φα- εν φάτνη των αλόγων,

ο βασιλεύς των ουρανών

και ποι- και ποιητής των όλων.

Κάλαντα Χριστουγέννων (Μωραΐτικα)

Χριστούγεννα , Πρωτούγεννα , πρώτη γιορτή του χρόνου,

για βγάτε , δέτε , μάθετε , πως ο Χριστός γεννάται .

Γεννάται κι αναθρέφεται με μέλι και με γάλα ,

το μέλι τρων οι άρχοντες , το γάλα οι αφεντάδες 

και το μελισσοβότανο να νίβοντ' οι κυράδες!

Κυρά ψηλή ,κυρά λιγνή , κυρά γαϊτανοφρύδα ,

κυρά μου οτάν στολίζεσαι να πας στην εκκλησιά σου ,

βάνεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι αγκάλη 

και τον καθάριο αυγερινό τον βάζεις δακτυλίδι .

Εμείς εδώ δεν ήρθαμε να φάμε και να πιούμε,

παρά σας αγαπούσαμε κι ηρθαμε να σας δούμε !

Δώστε μας και τον κόκκορα , δώστε μας και την κότα !

Δώστε μας και πέντ' έξι αυγά , να πάμε σ΄ άλλη πόρτα!

Κερκυραϊκά κάλαντα Χριστουγέννων

Σήμερα οι μάγοι έρχονται στη χώρα του Ηρώδη

και ο Ηρώδης ταραχθείς έγινε θηριώδης.

Κράζει τους μάγους και ρωτά: «Μάγοι, πού θε να πάτε».

Εις Βηθλεέμ το σπήλαιο την πόλη την αγία

Που εκεί γεννάει το Χριστό η Δέσποινα Μαρία.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Κυκλάδων

Για σένα, κόρη όμορφη, ήρθαμε να τα πούμε

και τα καλά Χριστούγεννα για να σου ευχηθούμε.

Σ’ αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε καράβια ν’ ασημένια

του χρόνου σαν και σήμερα να ‘ναι μαλαματένια.

Αν έχεις κόρη όμορφη, βάλε την στο τσιμπίδι

και κρέμασέ την αψηλά, να μην την φαν οι ψύλλοι.

Φέρτε μας κρασί να πιούμε και του χρόνου να σας πούμε,

και του χρόνου να σας πούμε φέρτε μας κρασί να πιούμε.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Κρήτης

Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας

Χριστού τη θεία γέννηση να πω στ’ αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη

οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρετ’ η φύσις όλη.

Άψε, βαγίτσα, το κερί, άψε και το διπλέρι και κάτσε

και ντουχούντιζε ίντα θα μας εφέρει

γ-ή απάκι, γ-ή λουκάνικο, γ-ή χοιρινό κομμάτι

γ-ή από μαύρη όρνιθα κανένα αυγουλάκι

κι αν το ‘κανε κι η γαλανή, ας είναι ζευγαράκι.

Φέρε πανιέρι κάστανα, πανιέρι λεπτοκάρια

και φέρε και γλυκό κρασί να πιουν τα παλικάρια.

Κι αν είναι με το θέλημα άσπρη μου περιστέρα

ανοίξατε την πόρτα σας να πούμε καλησπέρα.

ΚΑΛΑΝΤΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ 

(Πανελλήνια)

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά ψηλή μου δενδρολιβανιά. 

Κι αρχή-κι αρχή καλός μας χρόνος 

εκκλησιά-εκκλησιά με τ' άγιο θρόνος. 

Αρχή που βγήκε ο Χριστός άγιος και πνευματικός 

στη γη-στη γη να περπατήσει 

και να μας-και να μας καλοκαρδίσει. 

Άγιος Βασίλης έρχεται -άρχοντες το κατέχετε- 

από-από την Καισαρεία 

σύ 'σ' αρχό- συ 'σ' αρχόντισσα κυρία. 

Βαστά εικόνα και χαρτί ζαχαροκάρνο, ζυμωτή 

χαρτί και καλαμάρι 

δες και με-δες και με το παλικάρι. 

Το καλαμάρι έγραφε, τη μοίρα του την έλεγε 

και το χαρτί-και το χαρτί ομίλει 

Άγιε μου-άγιε μου καλέ Βασίλη. 

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς της Μακεδονίας

Ήρθε πάλι νέο έτος εις την πρώτη του μηνός

ήρθα να σας χαιρετίσω δούλος σας ο ταπεινός.

Ο Βασίλειος ο Μέγας, ιεράρχης θαυμαστός

εις την οικογένειά σας να ‘ναι πάντα βοηθός.

Τα παιδιά εις το σχολείο να πηγαίνουνε συχνά

να μαθαίνουνε το βίο, της πατρίδας τα ιερά.

Και για τους ξενιτεμένους έχω να σας πω πολλά

σας αφήνω καληνύχτα και του χρόνου με υγειά.

Κερκυραϊκά κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά πρώτη του Γεναρίου

αύριο ξημερώνεται τα’ Αγίου Βασιλείου.

Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία,

βαστά εικόνα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι.

Το καλαμάρι έγραφε και το χαρτί μιλούσε.

Βασίλη πόθεν έρχεσαι και πόθεν κατεβαίνεις;

Από τη μάνα μ’ έρχομαι και στο σχολειό πηγαίνω,

να μάθω τα’ άγια γράμματα και τα’ άγιο ευαγγέλιο.

Σ’ αυτήν την πόρτα που ‘ρθαμε πέτρα να μη ραγίσει

και ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνια πολλά να ζήσει.

Να ζήσει χρόνους εκατό και να τους απεράσει

και στων παιδιών του τις χαρές κουφέτα να μοιράσει.

Κυρά χρυσή, κυρά αργυρή, κυρά μαλαματένια,

που σε χτενίζουν άγγελοι με τα χρυσά τους χτένια,

άνοιξε το κουτάκι σου το μαργαριταρένιο

και δώσε με ένα τάλιρο, ας είναι κι ασημένιο.

Και τώρα καληνύχτα σας, καλό ξημέρωμά σας

κι ο Άγιος Βασίλειος να ‘ναι βοήθειά σας.

Κεφαλλονίτικα κάλαντα Πρωτοχρονιάς 

    

Καλήν εσπέραν άρχοντες καλήν να σας ειπούμε

ότι και αύριον εστί ανάγκη να χαρούμε

και να πανηγυρίσομεν Περιτομήν Κυρίου

και εορτήν του μάκαρος Μεγάλου Βασιλείου.

Άγιος Βασίλης έρχεται, Γενάρης ξημερώνει

ο μήνας που μας έρχεται το χρόνο φανερώνει.

Εκοίταξα τον ουρανό και είδα δυο στεφάνια

και με το καληνύχτισμα καλά σας Θεοφάνια.

Σ’ αυτό το σπίτι που ήρθαμε πέτρα να μη ραγίσει

και ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνια πολλά να ζήσει.

Δώστε κι εμάς τον κόπο μας ό,τι είναι ορισμός σας

και ο Άγιος Βασίλειος να είναι βοηθός σας.

 Ζακυνθινά κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά κι αρχή καλός μας χρόνος

υγεία, αγάπη και χαρά να φέρει ο νέος χρόνος.

Να ζήσει ο κύρης ο καλός, να ζήσει κι η κυρά του

όλα του κόσμου τα αγαθά να έχει η φαμελιά του.

Να ζήσει τα’ αρχοντόπουλο που ‘χει καρδιά μεγάλη

σε μας και στην παρέα μας ένα φλουρί να βάλει.  

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

Διακοσμητικό χριστουγεννιάτικο δεντράκι

Πολύ ωραία χριστουγεννιάτικη διακόσμηση και όμορφη κατασκευή για τα παιδιά είναι ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο, αλλά από χαρτόνι! Με το πατρόν μας, κόψτε και διακοσμήστε ένα μικρό έλατο και στολίστε το παντού!

Βαθμός δυσκολίας: εύκολο

Υλικά

• Χαρτόνι πράσινο

• Ψαλίδι

• Κόλλα

• Πατρόν - εκτυπώστε το εδώ σε .pdf

1. Στο πράσινο χαρτόνι σχεδιάστε με το πατρόν τα 4 τμήματα του δέντρου.

2. Κόψτε τα και στο σημείο όπου βλέπετε τη διακεκομμένη γραμμή στο πατρόν, τσακίστε το χαρτόνι σε ορθή γωνία.

 

3. Κολλήστε μεταξύ τους τα 4 τσακισμένα τμήματα του δέντρου και έχετε ένα όμορφο τρισδιάστατο δεντράκι.

 

4. Διακοσμήστε το χριστουγεννιάτικο δεντράκι σας! Εμείς κολλήσαμε αυτοκόλλητα  με  γυαλιστερά αστεράκια. Άλλες ιδέες για να το διακοσμήσετε είναι: μπαλίτσες από γκοφρέ χαρτί (μπορούν να το κάνουν και τα πολύ μικρά παιδιά), χρωματιστά πον-πον, μπαλίτσες από αλουμινόφυλλο, πούλιες ή στρασάκια, αυτοκόλλητα χριστουγεννιάτικα, ακόμη και γυαλιστερά κουμπιά! Μπορείτε να το προσαρμόσετε στην ηλικία των παιδιών ή στα χρώματα της διακόσμησης του σπιτιού. Αφήστε τη φαντασία σας ελεύθερη και στολίστε το όπως εσείς θέλετε!

 

Κάρτα τρισδιάστατη για ευχές

Με μια εύκολη κατασκευή, φτιάξτε τρισδιάστατες ευχετήριες κάρτες για να στείλετε τις χριστουγεννιάτικες ευχές στους αγαπημένους σας!

Βαθμός δυσκολίας: μέτριος

Υλικά

• Χαρτί λευκό Α4

• Χρωματιστό χαρτόνι

• Πατρόν - εκτυπώστε το εδώ

• Μαρκαδόροι

• Χρυσόσκονη

• Κόλλα

• Ψαλίδι

1. Πάρτε ένα χαρτί Α4 και διπλώστε το στα δύο. από την πλευρά που το τσακίσατε, σχεδιάστε γραμμές, όπως στη φωτογραφία και κόψτε, σαν χαρακιές. Μετά, διπλώστε τα τμήματα αυτά προς τα μέσα. Εκεί θα κολληθούν μετά τα σχεδιάκια σας.

2. Τυπώστε το πατρόν και κόψτε από λευκό χαρτόνι τα τρία σχέδια μας: το δέντρο, τον χιονάνθρωπο και το δώρο. Χρησιμοποιήστε χρυσόσκονη και ζωγραφίστε τα με μαρκαδόρους. Αν θέλετε, όμως, μπορείτε να φτιάξετε δικά σας σχέδια.

3. Κολλήστε το διπλωμένο χαρτί Α4 σε ένα λίγο μεγαλύτερο χαρτόνι με το χρώμα που θέλετε, π.χ. μπλε, όπως εδώ. Στη συνέχεια, βάλτε κόλλα και κολλήστε στα τμήματα που έχετε ετοιμάσει τα σχέδια σας.

4. Γράψτε τις ευχές σας και διακοσμήστε περισσότερο την κάρτα, όπως σας αρέσει, τόσο στην εσωτερική, όσο και στην εξωτερική πλευρά.

5. Η κάρτα σας είναι έτοιμη και ο παραλήπτης της, όταν την ανοίξει, θα δει τις ευχές σας και τις τρισδιάστατες φιγούρες που ετοιμάσατε!

 Δαχτυλίδια πετσέτας με γκι για το γιορτινό τραπέζι

Το γιορτινό τραπέζι σας τα Χριστούγεννα μπορεί να έχει μια χαρούμενη νότα, φτιαγμένη με τα χεράκια σας! Δείτε πώς να φτιάξετε αυτά τα δαχτυλίδια πετσέτας με γκι για να κλέψετε τις εντυπώσεις των καλεσμένων σας!

Βαθμός δυσκολίας: εύκολο

Υλικά

• Χαρτόνι οντουλέ κόκκινο

• Τσόχα πράσινη

• Κόκκινες χάντρες (π.χ. ξύλινες)

• Ψαλίδι

• Κόλλα

1. Κόψτε μία λωρίδα από το κόκκινο οντουλέ χαρτί, με διαστάσεις περίπου 15 x 5. Φροντίστε η μεγάλη πλευρά να είναι κάθετη στις ραβδώσεις του χαρτιού, για να τυλιχτεί το δαχτυλίδι σας όμορφα. Σχεδιάστε και κόψτε φύλλα γκι από την πράσινη τσόχα.

2. Κολλήστε δύο φύλλα στο κέντρο της κόκκινης λωρίδας και στη συνέχεια δύο 
κόκκινες χάντρες.

3. Τυλίξτε και κολλήστε ή συρράψτε το δαχτυλίδι σας και είναι έτοιμο για να βάλετε μια υφασμάτινη ή χάρτινη πετσέτα!

Χριστουγεννιάτικα στολίδια για το δέντρο

Φτιάξτε σε αυτή τη χριστουγεννιάτικη κατασκευή αστραφτερά στολίδια για το δέντρο! Τα παιδιά θα είναι σίγουρα περήφανα που στο χριστουγεννιάτικο δέντρο θα είναι και ένα στολιδάκι από τα χεράκια τους!

Βαθμός δυσκολίας: εύκολο

Υλικά

• Χαρτόνι οντουλέ με μεταλλική λάμψη

• Ψαλίδι

• Συρραπτικό ή κόλλα

• Κορδέλλα

• Πατρόν (εκτυπώστε το εδώ σε .pdf)

1. Χρησιμοποιήστε το πατρόν για να σχεδιάσετε και να κόψετε τα στολίδια.

 

2. Συρράψτε ένα κομμάτι κορδέλλα για κρεμαστράκι. Εάν θέλετε, φτιάξτε άλλη μία όψη και κολλήστε τη, για να έχει δύο όψεις το στολιδάκι σας.

3. Χρησιμοποιήστε το πατρόν και φτιάξτε όλα τα στολίδια.

 

Χριστουγεννιάτικα αγγελάκια

Τα αγγελάκια πάντα έχουν θέση στη χριστουγεννιάτικη διακόσμηση, είτε στο τραπέζι, είτε στο χριστουγεννιάτικο δέντρο! Φτιάξτε εύκολα χρυσά και ασημένια αγγελάκια για να τα κρεμάσετε ή να τα στολίσετε, χρησιμοποιώντας το πατρόν που σας δίνουμε!

Βαθμός δυσκολίας: εύκολο

Υλικά

• Χρυσό και ασημί χαρτόνι μεταλλιζέ

• Κόλλα

• Ψαλίδι

• Πατρόν για το αγγελάκι - εκτυπώστε το εδώ

1. Χρησιμοποιήστε το πατρόν για να κόψετε το αγγελάκι και τα φτερά του.

2. Τυλίξτε το σώμα του αγγέλου και κολλήστε το. Εναλλακτικά, μπορείτε να το συρράψετε.

3. Κολλήστε ή συρράψτε στο πίσω μέρος τα φτερά του αγγέλου.

4. Τα αγγελάκια σας είναι έτοιμα! Μπορείτε να τα στολίσετε στο τραπέζι ή να κάνετε μια μικρή τρυπούλα στο επάνω μέρος και να τα κρεμάσετε!

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ

Το Χριστόψωμο στην Κρήτη

Το ζύμωμα του Χριστόψωμου στη Κρήτη είναι έργο Θείο και έθιμο καθαρά Χριστιανικό. Για το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί αφού θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειας του.

Χρησιμοποιούν καλό αλεύρι και ακριβά υλικά όπως ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρύφαλλα. Μαζεύονται οι γυναίκες του σπιτιού και όσο να γίνει το προζύμι, τραγουδούν, «ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει». Πλάθουν το ζυμάρι, παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη φτιάχνουν σταυρό με λουρίδες από τη ζύμη και στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι που συμβολίζει τη γονιμότητα. Στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το πιρούνι για να βγάλουν το «κακό μάτι» και να «καρφώσουν» την κακογλωσσιά. Ο νοικοκύρης του σπιτιού παίρνει το Χριστόψωμο, το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει σε όλους όσους παρευρίσκονται στο τραπέζι, σαν συμβολισμό της Θείας Κοινωνίας, που ο Χριστός έδωσε τον Άρτο της ζωής σε όλη την ανθρώπινη οικογένεια του.

Το «τάισμα» της βρύσης στην Κεντρική Ελλάδα 

Τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων γίνεται το λεγόμενο «τάισμα της βρύσης», σε χωριά της Κεντρικής Ελλάδας. Οι κοπέλες τα χαράματα πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση για να κλέψουν το «άκραντο νερό», δηλαδή αμίλητο γιατί δεν βγάζουν λέξη σε όλη τη διαδρομή. Όταν πάρουν το νερό, αλείφουν τη βρύση με βούτυρο και μέλι με την ευχή, όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι, και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή τους. Για να έχουν καλή σοδειά, όταν φθάνουν εκεί, την ταΐζουν με διάφορα προϊόντα όπως βούτυρο, ψωμί, τυρί ,όσπρια ή κλαδί ελιάς. Έλεγαν μάλιστα ότι όποια κοπέλα πήγαινε πρώτη στη βρύση θα ήταν η πιο τυχερή όλο το χρόνο. Έπειτα έριχναν στη στάμνα που θα έφερναν το νερό, ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, κλέβουν το νερό από τη βρύση και γυρίζουν στο σπίτι τους πάλι αμίλητες μέχρι να πιούνε όλοι από το «άκραντο νερό». Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού και σκορπίζουν και τα τρία χαλίκια στο σπίτι. Στη λαϊκή μας παράδοση ο βάτος φέρνει αισιοδοξία και καλά μαντάτα και διώχνει τα ξόρκια.

«Πάντρεμα της φωτιάς» 

Στα χωριά της Έδεσσας την παραμονή των Χριστουγέννων «παντρεύουν τη φωτιά», δηλαδή παίρνουν ένα ξύλο με θηλυκό όνομα, δηλαδή κερασιάς και ένα με αρσενικό όνομα, συνήθως από αγκαθωτά δέντρα, δηλαδή από βάτο. Βάζουν τα ξύλα στο τζάκι να καούν και ανάλογα με τον κρότο ή τη φλόγα τους μπορούν να προβλέψουν τα μελλούμενα είτε για τον καιρό είτε για τη σοδειά τους. Η λαϊκή μας παράδοση θέλει τα αγκαθωτά δέντρα να απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα, όπως τους καλικάντζαρους.

Στη Θεσσαλία, όταν τα κορίτσια επιστρέφουν από την εκκλησία, ανήμερα Χριστούγεννα, βάζουν δίπλα στο τζάκι κλαδιά κέδρου που τα ξεδιαλέγουν να είναι λυγερά, ενώ τα αγόρια βάζουν από αγριοκερασιά. Τα λυγερά αυτά κλαδιά αντιπροσωπεύουν τις επιθυμίες τους για μια όμορφη ζωή. Όποιο κλωνάρι καεί πρώτο αυτό είναι καλό σημάδι γιατί αυτός ο νέος ή η νέα θα παντρευτεί πρώτα.

Τα Χριστόξυλα 

Σε πολλά χωριά της Μακεδονίας από τις παραμονές των Χριστουγέννων ο νοικοκύρης του σπιτιού ψάχνει στα χωράφια και βρίσκει ένα μεγάλο χοντρό και γερό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του. Η νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει το σπίτι αλλά με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι, ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμα και την καπνοδόχο, για να μην βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια όπως λένε στα Χριστουγεννιάτικα παραμύθια, και μαγαρίσουν το σπίτι. Βάζει λοιπόν το Χριστόξυλο στο τζάκι την παραμονή και το ανάβει αφήνοντας το να σιγοκαίει όλο το δωδεκαήμερο από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα. Στη λαϊκή παράδοση πίστευαν ότι η στάχτη αυτή προφύλασσε το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό και καθώς καίγεται, ζεσταίνεται ο Χριστός στη φάτνη.

Στη Σκιάθο, οι πιο παλιοί λένε ότι από την 1η Δεκεμβρίου οι καλικάντζαροι ετοιμάζουν το καράβι τους για να έρθουν στο νησί. Την παραμονή των Χριστουγέννων το ρίχνουν στο γιαλό και φθάνουν ανήμερα. Από τότε μέχρι τα Φώτα κανείς δεν τολμάει να βγει νύχτα από το σπίτι του γιατί θα τον βουβάνουν. Την παραμονή των Φώτων, όμως, οι καλικάντζαροι τα μαζεύουν γρήγορα και φεύγουν τρέχοντας μην τους προφτάσει ο παπάς με τον αγιασμό και τους ζεματίσει.

Οι Μωμόγεροι του νομού Δράμας

Η λαϊκή φαντασία οργιάζει με τις σκανταλιές των καλικάντζαρων που βρίσκουν την ευκαιρία να αλωνίσουν στον επάνω κόσμο, τότε που τα νερά είναι «αβάφτιστα». Η όψη τους τρομακτική και οι σκανταλιές τους απερίγραπτες, αλλά και ο τρόμος τους άλλος τόσος για τη φωτιά. Στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί της Δράμας συναντάμε το έθιμο των Μωμόγερων που προέρχεται από τους Πόντιους πρόσφυγες. Η ονομασία τους προέρχεται από το μίμος ή το μώμος και το γέρος και συνδέεται με τις μιμητικές τους κινήσεις. Φοράνε τομάρια λύκων ή τράγων ή είναι ντυμένοι με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά και έχουν την μορφή γέρων. Οι Μωμόγεροι προσδοκώντας τύχη για τη νέα χρονιά, γυρίζουν σε παρέες όλο το δωδεκαήμερο, ψάλλοντας τα κάλαντα ή άλλους ευχετικούς στίχους. Όταν οι παρέες συναντηθούν, κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή. Το ίδιο έθιμο με παραλλαγές γίνεται στην Κοζάνη και τη Καστοριά με την ονομασία Ραγκουτσάρι

 Πελοπόννησος :Το σπάσιμο του ροδιού

Στην Πελοπόννησο, έχουν το σπάσιμο του ροδιού. Το πρωί της Πρωτοχρονιάς ο νοικοκύρης του σπιτιού πηγαίνει στην εκκλησία κρατώντας το ρόδι του για να το «λειτουργήσει». Μετά πηγαίνοντας στο σπίτι του, χτυπάει την πόρτα της εισόδου και ανοίγοντας του σπάει με δύναμη το ρόδι για να σκορπιστούν οι ρώγες του παντού στο σπίτι. Παράλληλα με το σπάσιμο του ροδιού, δίνουν και την ευχή: «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος και όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη την χρονιά».

Στα Επτάνησα, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς γίνεται το έθιμο της «κολόνιας». Οι άνθρωποι κατεβαίνουν στους δρόμους κρατώντας μπουκάλια με κολόνια και «ραίνουν» ο ένας τον άλλο. Με τον τρόπο αυτό, γιορτάζουν τον ερχομό του νέου έτους, και τραγουδούν: « Ήρθαμε με ρόδα και ανθούς να σας ειπούμε Χρόνους Πολλούς».

Θεσσαλία : Η γουρουνοχαρά

Στην Θεσσαλία, το σημαντικότερο χριστουγεννιάτικο έθιμο που έχουν είναι το σφάξιμο του γουρουνιού, η λεγόμενη «γουρουνοχαρά». Η διαδικασία για την προετοιμασία και το σφάξιμο του γουρουνιού γίνεται με ιδιαίτερη φροντίδα. Για τα μεγαλόσωμα ζώα απαιτούνται 4-5 άνδρες, όχι παιδιά ηλικίας 20-25 ετών. Μετά το γδάρσιμο, αρχίζει το κόψιμο του λίπους και στην συνέχεια το κόψιμο του κρέατος σε μικρά κομμάτια. Το λίπος (παστό), λιώνεται και αποθηκεύεται σε μεγάλα δοχεία λαδιού για να χρησιμοποιηθεί αφού παγώσει από τις νοικοκυρές στα φαγητά τους κατά την διάρκεια της χρονιάς. Στις περισσότερες περιοχές της Θεσσαλίας, τα γουρούνια σφάζονται την ημέρα του Αγίου Στεφάνου στις 27 Δεκεμβρίου, γι’ αυτό και η γιορτή αυτή ονομάζεται «Γρουνοστέφανος».

             ΤΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΙΩΝ

Τα Θεοφάνια ή Φώτα ή Επιφάνεια γιορτάζουμε την βάπτιση του  Ιησού Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο ή Βαπτιστή. Στην Ελλάδα ο αγιασμός γίνεται για πρώτη φορά την παραμονή των Θεοφανίων και λέγεται «Μικρός Αγιασμός» ή «Πρωτάγιαση» ή «Φώτιση». Με την Πρωτάγιαση, ο ιερέας γυρίζει όλα τα σπίτια και με το Σταυρό και ένα κλωνί βασιλικό «αγιάζει» ή «φωτίζει» (ραντίζει) τους χώρους των σπιτιών για να φύγει μακριά κάθε κακό. Παλαιότερα, οι λαϊκές δοξασίες συνέδεαν τον φωτισμό των σπιτιών με την εξαφάνιση των καλικάντζαρων, τους οποίους φαντάζονταν να φεύγουν περίτρομοι με την έλευση του ιερέα...

 Ο μεγάλος αγιασμός γίνεται ανήμερα τα Θεοφάνια στις 6 Ιανουαρίου. Μια μεγάλη πομπή σχηματίζεται και παίρνει το δρόμο που οδηγεί στη θάλασσα ή σε κάποιο ποτάμι, μπορεί και σε μια δεξαμενή. Μπροστά τα εξαπτέρυγα, πίσω οι παπάδες με τα καλά τους άμφια, ύστερα οι αρχές του τόπου και παραπίσω το πλήθος. Στις πόλεις η πομπή γίνεται πιο πλούσια με τη μουσική και τη στρατιωτική παράταξη.

Όταν γίνει ο αγιασμός, ρίχνει ο παπάς το Σταυρό στο νερό, πραγματοποιώντας έτσι τον Αγιασμό των Υδάτων.

Το πιάσιμο του Σταυρού γίνεται από κολυμβητές, τους λεγόμενους Βουτηχτάδες, κατά την τελετή της Κατάδυσης του Τιμίου Σταυρού. Νεαρά κυρίως άτομα βουτούν στα παγωμένα νερά για να πιάσουν τον Σταυρό και να λάβουν την ευλογία του ιερωμένου, αλλά και να δεχθούν τις τιμές και τις ευχές των συντοπιτών τους. Οι καμπάνες ηχούν χαρμόσυνα, το ίδιο και οι σειρήνες των πλοίων. Όλοι οι πιστοί πίνουν με ευλάβεια από τον αγιασμό, συμβολικά με τρεις γουλιές, και ραντίζουν μ’ αυτόν τα σπίτια, τα δέντρα, τα χωράφια και τα ζώα τους.

                                 Ρουγκατσάρια

Στη Θεσσαλία ανήμερα των Θεοφανίων αναβιώνουν τα ρουγκάτσια (ρουγκατσάρια). Αυτά αποτελούνταν από ομάδες (10 - 15 μεταμφιεσμένων ατόμων) οι οποίες περιφέρονταν από σπίτι σε σπίτι παίρνοντας την ανάλογη αμοιβή. Μερικά από τα απαραίτητα μέλη του κάθε ομίλου ήταν ο γαμπρός, η νύφη (νέος μεταμφιεσμένος), ο παπάς, ο παππούς, ο γιατρός και οι "αρκουδιάρηδες". Εντυπωσιακός είναι ο αριθμός των τραγουδιών με τα οποία οι ρουγκατσάρηδες συνόδευαν το πέρασμά τους.

                               Ραγκουτσάρια

Στην Καστοριά αναβιώνουν τα Ραγκουτσάρια. Οι κάτοικοι μεταμφιέζονται και φορούν απαραιτήτως μάσκες που έχουν συμβολικό χαρακτήρα, αφού η όψη τους είναι τρομακτική και αποσκοπούν στο να ξορκίσουν το κακό από την πόλη. Οι μασκαράδες έχουν τη συνήθεια να ζητιανεύουν από τον κόσμο την ανταμοιβή τους, επειδή διώχνουν τα κακά πνεύματα. Το ίδιο έθιμο αναβιώνει και σε χωριά της Δράμας με το όνομα ροκατζάρια.

Οι κάτοικοι φορούν τρομακτικές μάσκες και κάνοντας εκκωφαντικούς θορύβους με τα κουδούνια που φέρουν περιφέρονται στους δρόμους.

                                     Μπαμπούγερα

Τα Μπαμπούγερα είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες εθιμικές παραδόσεις στην Καλή Βρύση της Δράμας. Το εθιμικό πλαισίωμα της θρησκευτικής γιορτής αρχίζει το πρωί της παραμονής. Οι γυναίκες παίρνουν στάχτη και τη σκορπίζουν με το δεξί χέρι γύρω από το σπίτι προφέροντας ξορκιστικές λέξεις για να φύγουν τα καλακάντζουρα και να μην έχει φίδια το καλοκαίρι. Μετά το τέλος της τελετής του αγιασμού των υδάτων τα μπαμπούγερα συγκεντρώνονται έξω από την εκκλησία.

Η αμφίεσή τους είναι ζωόμορφη και παλιότερα κρατούσαν στα χέρια ένα μικρό σακούλι με στάχτη με το οποίο, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, χτυπούσαν όσους συναντούσαν για να φοβερίζουν τα καλακάντζουρα. Σήμερα, για αποφυγή τυχόν παρεξηγήσεων από τους αμύητους στο τοπικό έθιμο επισκέπτες, επειδή η στάχτη λέρωνε τα ρούχα, το σακίδιο είναι κενό. Ομάδες-ομάδες τα μπαμπούγερα ή χωριστά γυρίζουν τους δρόμους του χωριού κυνηγώντας όσους συναντούν και ζητώντας συμβολικά κάποιο φιλοδώρημα.

                                  Μωμόγεροι

Οι Μωμόγεροι είναι ένα Ποντιακό έθιμο που γινόταν στον Πόντο τα αρχαία χρόνια μέχρι και τις ημέρες μας. Το έθιμο είναι σατιρικό και συνηθίζεται κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων (15 Δεκεμβρίου) μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου, άλλα μερικές φορές μέχρι τον μήνα του Φεβρουαρίου. Λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης των Ποντίων, το έθιμο ήταν μια μορφή αναγνώρισης της Ελληνικής προέλευσής τους, και επίσης ένας τρόπος να ξεχαστεί από την Τουρκική δουλεία, και τις βίαιες εξισλαμίσεις.

Το έθιμο Μωμόγεροι είναι ζωντανό ακόμα και σήμερα ιδιαίτερα σε διάφορα μέρη της Ελλάδας όπου οι πολύ Πόντιοι κατοικούν. Στην εβδομάδα πριν από το νέο έτος, τα άτομα θα ντυθούν με διάφορα κοστούμια, όπου κάθε κοστούμι συμβολίζει ένα μέρος του πολιτισμού και της λαογραφίας των Ποντίων. Η αρκούδα συμβολίζει τη δύναμη, η ηλικιωμένη γυναίκα ένα σύμβολο του παρελθόντος, η νύφη για το μέλλον, το άλογο για την ανάπτυξη, ο γιατρός για την υγεία, ο στρατιώτης για την υπεράσπιση, την αίγα (κατσίκα) για τα τρόφιμα και ο Άγιος Βασίλης συμβολίζει το νέο έτος που θα φτάσει σε μερικές μέρες. Σήμερα το έθιμο είναι περισσότερο ψυχαγωγικό, ενώ στο παρελθόν ήταν μαγικό.

                                      Φωταράδες

Στο Παλαιόκαστρο της Χαλκιδικής τηρείται το έθιμο των φωταράδων. Ο «βασιλιάς» φορώντας το ταλαγάνι και φορτωμένος με κουδούνια ανοίγει το χορό ενώ ακολουθούν οι φωταράδες κρατώντας ξύλινα σπαθιά για να ξυλοφορτώσουν εκείνους που θα επιδιώξουν να πάρουν το λουκάνικο που στήνεται στη μέση του χωριού.

                                        Φούταροι

Στον Άγιο Πρόδρομο της Χαλκιδικής πρωταγωνιστές των Θεοφανίων είναι οι φούταροι. Την παραμονή των Φώτων νεαροί άντρες λένε τα κάλαντα μαζεύοντας κρέας, λουκάνικα και χρήματα και την ημέρα του Αϊ Γιαννιού χορεύουν στην πλατεία του χωριού. Όταν κάνουν διάλειμμα τρέχουν να πάρουν από ένα ρόπαλο και όταν ξαναμπαίνουν στο χορό πετούν τα ρόπαλα ψηλά σφυρίζοντας με όλη τους τη δύναμη για να σηματοδοτήσουν το τέλος του Δωδεκαημέρου.

                               Η στολισμένη καμήλα

Η καμήλα που στολίζεται μετά τον αγιασμό των υδάτων είναι ένα έθιμο της Γαλάτιστας Χαλκιδικής. Συνήθως έξι άντρες μπαίνουν κάτω από το ομοίωμα μιας καμήλας βαδίζοντας ρυθμικά ή χορεύοντας, κουνώντας κουδούνια και τραγουδώντας. Πρόκειται για την αναπαράσταση ενός πραγματικού γεγονότος, την απαγωγής μιας όμορφης κοπέλας από το γιο του Τούρκου επιτρόπου που συνέβη στα τέλη του 19ου αιώνα.

Ο αγαπημένος της για να την ξαναπάρει πίσω έστησε γλέντι και για να μπει στο τούρκικο σπίτι έφτιαξε ένα ομοίωμα καμήλας κάτω από το οποίο κρύφτηκαν οι φίλοι του. Αφού έκρυψαν την κοπέλα κάτω από την καμήλα την έβγαλαν έξω και την επομένη τη στεφάνωσαν με τον αγαπημένο της, πριν προλάβουν να την ξαναπάρουν οι Τούρκοι.

                                      Αράπηδες

Στη Νικήσιανη Καβάλας αναβιώνει το έθιμο των Αράπηδων. Αναπαριστά τη μάχη της ζωής και του θανάτου. Παλικάρια και παιδιά ντυμένα με προβιές και ζωσμένα με βαριά κουδούνια, βγαίνουν από τα σοκάκια του χωριού και με τον εκκωφαντικό θόρυβο ξορκίζουν το κακό και φέρνουν το αισιόδοξο μήνυμα της ζωής. Το έθιμο των Αράπηδων αναβιώνει και σε αρκετά χωριά της Δράμας.

                                   Τζαμαλάρια

Στην Άρνισσα Πέλλας θα αναβιώσουν τα Τζαμαλάρια. Επίκεντρο του εθίμου είναι ο γάμος. Πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ένα ζιζάνιο, το "μπουμπάρι", που μπαίνει ανάμεσα στους νεόνυμφους και τους παρενοχλεί, τους προτείνει άλλο ταίρι. Το έθιμο περιλαμβάνει ατελείωτο γλέντι στους δρόμους του χωριού.

                                     Γιάλα-γιάλα

Η εορτή των Θεοφανίων γιορτάζεται με λαμπρότητα απ' όλους τους ορθοδόξους, στην Αργολίδα όμως τοπικές παραδόσεις κι έθιμα δίνουν ξεχωριστή λαμπρότητα στην γιορτή και προσελκύουν πολλούς επισκέπτες κάθε χρόνο.

Στην περιοχή της Ερμιόνης έχουμε το έθιμο του "γιάλα-γιάλα", όπου την παραμονή των Φώτων οι νέοι, κυρίως αυτοί που θα καταταγούν στο στρατό, στολίζουν τις βάρκες στο λιμάνι με κλαδιά από φοίνικες. Τη νύχτα φορώντας παραδοσιακές στολές τραγουδούν και περνούν σπίτι - σπίτι δεχόμενοι κεράσματα, φτάνοντας το πρωί στο λιμάνι όπου ανεβαίνουν στις στολισμένες βάρκες και τις κουνούν με δύναμη συνεχίζοντας το τραγούδι ''γιάλα-γιάλα'' μέχρι να γίνει ο καθαγιασμός των υδάτων, με την κατάδυση του Σταυρού και την εικόνα της Θεοτόκου στην θάλασσα που θα βουτήξουν για να τα πιάσουν.
ΠΗΓΗ :

http://www.newsbomb.gr/ellada/news/story/389302/theofaneia-ithi-kai-ethima-olis-tis-elladas