ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ

Με τον όρο Τρεις Ιεράρχες, αναφερόμαστε συνοπτικά στους τρεις επιφανείς Αγίους και θεολόγους, Βασίλειο τον Μέγα, Ιωάννη τον Χρυσόστομο και Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό.

Για τη σοφία τους και τη χριστιανική τους ζωή, η Ορθόδοξη Εκκλησία τους ονόμασε αγίους και γιορτάζουν ο καθένας ξεχωριστά. Αλλά επειδή δημιουργήθηκε μια διαφωνία μεταξύ των χριστιανών για το ποιος από τους τρεις πρόσφερε τα περισσότερα, αποφασίστηκε και καθιερώθηκε από τα τέλη του 4ου αιώνα να υπάρχει και για τους τρεις μια κοινή γιορτή στις 30 Ιανουαρίου κάθε έτους.

O ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ

Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια της Καππαδοκίας το 329 μ.Χ. από οικογένεια χριστιανική και εύπορη. Ο πατέρας του Βασίλειος ήταν δάσκαλος ρητορικής στον Πόντο. Η μητέρα του Εμμέλεια ήταν από τις πιο μορφωμένες και ενάρετες γυναίκες της εποχής, θυγατέρα χριστιανού μάρτυρα. Το ίδιο εξαίρετη ήταν και η γιαγιά του Μακρίνη. Από τέτοιους γονείς έλαβε ο Βασίλειος τη χριστιανική του ανατροφή και τη φροντίδα για τη μόρφωσή του .Σπούδασε πρώτα στην Καισάρεια, έπειτα στην Κωνσταντινούπολη τη θεολογία και τα νομικά και αργότερα στην Αθήνα. Πέντε χρόνια στην Αθήνα διδάχτηκε τη φιλοσοφία, τη ρητορική, την αστρονομία,την ιατρική και τη γεωμετρία.Συνδέθηκε με βαθιά και ισόβια φιλία με τον συσπουδαστή του Γρηγόριο Ναζιανζινό.Ο Βασίλειος μετά τις σπουδές του επέστρεψε στην Καισάρεια και βαπτίστηκε από τον Επίσκοπο Διάνιο. Πούλησε και μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς και αυτός έγινε Μοναχός. Τότε έγραψε πολλά συγγράμματα για τη Μοναχική ζωή. Στη συνέχεια χειροτονήθηκε διάκονος και αργότερα πρεσβύτερος.Το 370 μ.Χ., όταν πέθανε ο Επίσκοπος Ευσέβιος, στον επισκοπικό θρόνο ανέβηκε ο Βασίλειος, σε ηλικία σαράντα ετών. Τότε ο λαός χάρηκε πολύ. Ο Μέγας Βασίλειος βλέποντας τη φτώχεια και τη δυστυχία να τυραννούν τους ανθρώπους, δε μένει αδρανής, αλλά καλεί τους πλούσιους να βοηθήσουν προσφέροντας χρήματα. Με τα χρήματα αυτά ίδρυσαν ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα ,την περίφημη«ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΑ», που περιλάμβανε νοσοκομείο, ορφανοτροφείο, γηροκομείο κ.ά. Πάλεψε μέχρι θανάτου εναντίον των αιρέσεων και ιδιαίτερα του Αρειανισμού. Η συνεχής και αδιάκοπη μέριμνα του ποιμνίου του, η άσκηση με τις νηστείες και τις αγρυπνίες, κλόνισαν τελικά την υγεία του Μεγάλου Βασιλείου, που πέθανε σε ηλικία 49 χρονών.

O ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ

Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζινός, ήταν Πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως , άγιος και θεολόγος.Γεννήθηκε στην Αριανζό, κωμόπολη κοντά στη Ναζιανζό της Καπποδοκίας, από ευσεβείς και μορφωμένους γονείς. Ο πατέρας του ήταν Επίσκοπος στη Ναζιανζό και η μητέρα του Νόνη έδωσε στο μικρό Γρηγόριο τις πρώτες χριστιανικές κατευθύνσεις. Στα 10 του μόλις χρόνια πήγε στην Καισάρεια για να σπουδάσει. Κατόπιν συνέχισε στην Παλαιστίνη, στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα. Εκεί γνωρίστηκε με το Μ. Βασίλειο με τον οποίο συνέδεσε μια βαθιά φιλία. Οι δύο τους ζούσαν στο ίδιο σπίτι, ασκούνταν με νηστεία και προσευχή και μελετούσαν αδιάκοπα. Ο Αγ. Γρηγόριος σπούδασε φιλοσοφία, ρητορική, ελληνικά, θεολογία, μουσική, αστρονομία, μαθηματικά.  Τόση ήταν η σοφία και η ευγλωττία του που οι Έλληνες φιλόσοφοι τον ανάγκασαν να παραμείνει στην Αθήνα. Τα χρόνια περνούσαν και ο Γρηγόριος έλειπε 30 χρόνια από την πατρίδα του. Τότε πήρε την άδεια να επισκεφθεί τον πατέρα του από τον οποίο και έλαβε το Άγιο Βάπτισμα.Η φήμη του Γρηγορίου για τη μεγάλη του μόρφωση, τη σπάνια αρετή του και ιδίως το ορθόδοξο φρόνημά του είχε εξαπλωθεί πολύ μακριά. Είχε φτάσει και στη «Βασιλεύουσα», την Κωνσταντινούπολη. Οι λίγοι ορθόδοξοι Χριστιανοί που είχαν απομείνει εκεί στράφηκαν στο Γρηγόριο.Στην Κωνσταντινούπολη μόνο ένας μικρός ναός είχε απομείνει στουςορθοδόξους. Εκεί έλπιζαν να αναστηθεί ξανά η ορθοδοξία και γι αυτό τον ονόμαζαν συμβολικά Αγία Αναστασία. Εκεί έστησε ο Γρηγόριος το πνευματικό του στρατηγείο. Σ’ αυτό το ναό εκφώνησε τους περίφημους λόγους του για τη Θεότητα του «Υιού και Λόγου» του Θεού. Με τη χάρη του Θεού τ’ αποτελέσματα ήταν θαυμαστά. Προσελκύστηκαν στην ορθοδοξία πολλοί αρειανοί,εθνικοί και Ιουδαίοι. Δίκαια λοιπόν η Εκκλησία μας τον ονόμασε «Θεολόγο», πρώτον αυτόν μετά τον άγιο Ιωάννη τον Ευαγγελιστή.

Το  379 ο Αγ.Γρηγόριος χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολης από το Μ. Βασίλειο. Ο Γρηγόριος επιζητούσε την τελειότητα, ήταν χαρακτήρας ευαίσθητος, με συναίσθηση μεγάλης ευθύνης και καθόλου επιδεικτικός. Έδωσε σπουδαίες μάχες στους αγώνες της Ορθοδοξίας,υπήρξε από τους μεγάλους ρήτορες και είχε πλούσια ποιητική, λογοτεχνική και φιλοσοφική κατάρτιση. Συνδύασε τη χριστιανική διδασκαλία με την ελληνική παιδεία και υπήρξε πράγματι ο Θεολόγος του χρυσού αιώνα της Εκκλησίας κοιμήθηκε σε ηλικία 62 χρόνων, στις 25 Ιανουαρίου το 391 μ. Χ. Η αγία κάρα του βρίσκεται στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος Η μνήμη του γιορτάζεται στις 25 Ιανουαρίου.

O ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ήταν οικουμενικός Πατριάρχης και αξιόλογος εκκλησιαστικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Συρίας το 347 μ.Χ. Πριν τη γέννησή του οι εύποροι γονείς του, ο αρχιστράτηγος Σεκούνδος και η Ανθούσα, ήταν ειδωλολάτρες. Όταν γεννήθηκε ο Άγιος βαπτίστηκαν και οι δυο χριστιανοί. Δεν πέρασαν πολλά χρόνια από τη γέννηση του Ιωάννη και ο πατέρας του πέθανε. Έτσι η μητέρα του, μια ευσεβέστατη, ενάρετη και μορφωμένη χριστιανή, αφιερώθηκε στην ανατροφή του Ιωάννη. Ο Ιωάννης ήταν πολύ καλός μαθητής στο σχολείο. Φοίτησε στα καλύτερα πανεπιστήμια. Μαθήτευσε στη φημισμένη φιλοσοφική σχολή της Αντιόχειας κοντά στο σπουδαίο, μα ειδωλολάτρη, σοφιστή Λιβάνιο. Τέτοιες ήταν οι επιδόσεις του Ιωάννη στη ρητορική, που όταν ο Λιβάνιος ρωτήθηκε ποιον θα άφηνε διάδοχό του στη Σχολή απάντησε: «Τον Ιωάννη, αν δεν ήταν χριστιανός». Όμως η καρδιά του Αγίου δεν βρίσκει ικανοποίηση στις δικηγορικές του επιτυχίες. Έτσι στα 20 του γίνεται και πάλι σπουδαστής, στη θεολογική Σχολή της Αντιόχειας. Διδάχθηκε από τους καλύτερους δασκάλους την ελληνική σοφία αλλά και τη Χριστιανική Πίστη.Ήθελε να ακολουθήσει το δρόμο του Θεού. Αποφάσισε λοιπόν να πάει στην έρημο , αλλά δεν μπορούσε, διότι έπρεπε να αφήσει τη μητέρα του μόνη. Είναι χαρακτηριστική η παράκλησή της να μη την εγκαταλείψει Μετά από λίγα χρόνια, όταν πέθανε η μητέρα του, πήγε στην έρημο κι έγινε σωστός ακόλουθος του Ναζωραίου. Διάλεξε μάλιστα το φτωχότερο μοναστήρι και υπέβαλλε τον εαυτό του σε σκληραγωγίες. Στα 4 χρόνια που έμεινε στη μονή μελετούσε ακατάπαυστα την Αγ. Γραφή, έγραψε διάφορους Λόγους και έκανε πολλά θαύματα. Θέλοντας, όμως, να αποφύγει τον έπαινο των ανθρώπων αποσύρθηκε στην έρημο όπου και ζούσε σαν επίγειος άγγελος. Δεν είχε κανένα υλικό αγαθό που θα τον παρηγορούσε ( στρώμα, λυχνάρι, ή τραπέζι ) και η μόνη του τροφή ήταν παξιμάδι και νερό.Υπέμενε τόσο τον καύσωνα της μέρας όσο και το ψύχος της νύχτας. Όμως από την πολλή κακοπάθεια ασθένησε βαριά και ένιωθε έντονους πόνους στα νεφρά.Γι’αυτό μετά από 2 χρόνια ερημικής ζωής αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αντιόχεια.Πέρασε πολλές δυσκολίες, αλλά κατάφερε να φέρει στο δρόμο του Θεού πολλούς ανθρώπους. Κατάφερε να πολεμήσει τη διαφθορά και να επιβληθεί πνευματικά. Ο οξύς του λόγος ξυπνούσε τα πλήθη και η ζωντάνια και η παραστατικότητά του συνέπαιρναν το ακροατήριο. Πολλές φορές ο κόσμος τον χειροκροτούσε για το χρυσό του στόμα ακόμα και μέσα στο ναό. Γι’ αυτό και τον ονόμασαν Χρυσόστομο. Η φήμη του γρήγορα ξεπέρασε τα όρια της Αντιόχειας. Έτσι όταν πέθανε ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νεκτάριος,ο λαός ήθελε τον Ιωάννη για Πατριάρχη και αυτός δέκτηκε. Η υποδοχή που του έκαναν ήταν πρωτοφανής και απερίγραπτη. Στις 15 Δεκεμβρίου του 398 μ.Χ. ο Ιωάννης ενθρονίστηκε. Ο Ιωάννης ήταν δίκαιος σαν Πατριάρχης. Ήταν αυστηρός με τους πλούσιους και τρυφερός με τους φτωχούς και τους πιστούς. Έδιωξε από την Εκκλησία τους ανάξιους κληρικούς. Ήταν ο πρώτος που οργάνωσε συστηματικά την εξωτερική ιεραποστολή. Παράλληλα έχτισε νοσοκομεία και κάθε είδους φιλανθρωπικά ιδρύματα, ενώ οργάνωνε καθημερινά συσσίτιο για 7.000 ορφανά, πτωχούς και χήρες. Μια τέτοια μορφή δεν άργησε να πέσει στη δυσμένεια των ισχυρών της. Συγκρούστηκε με τη βασίλισσα Ευδοξία Κάποτε μάλιστα η άδικη αυτοκράτειρα είχε αρπάξει το χωράφι μιας φτωχής χήρας. Αυτό έκανε το Χρυσόστομο να ελέγχει δημόσια την Ευδοξία και το περιβάλλον της. Εκείνη με τη σειρά της μετά από αφάνταστες ραδιουργίες κατάφερε να τον εξορίσει. Το πλοίο στο οποίο επιβίβασαν τον Άγιο ξεκίνησε για την εξορία. Τη νύχτα, όμως, τρομερός σεισμός συγκλόνισε τη συνοικία των ανακτόρων, με αποτέλεσμα να ανακληθεί αμέσως το διάταγμα της εξορίας και να γυρίσει ο Χρυσόστομος στη θέση του. Σε λίγους μήνες η αυτοκράτειρα αποφασίζει να στήσει ένα αργυρό άγαλμά της απέναντι από το ναό της Αγ. Σοφίας. Στα αποκαλυπτήρια, μάλιστα, του αγάλματος έγιναν και γιορτές με ειδωλολατρικό χαρακτήρα. Ο ασυμβίβαστος Χρυσόστομος ανέβηκε και πάλι στον άμβωνα και εκφώνησε έναν από τους πιο καυστικούς του λόγους. Τότε η Ευδοξία παίρνει για δεύτερη φορά την απόφαση να τον εξορίσει. Ο λαός αντιδρά, μα ο Ιωάννης τους παρηγορεί. Έτσι, οδηγείται στον Καύκασο, στην πιο απομακρυσμένη περιοχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, συνοδευόμενος από βάρβαρους στρατιώτες.Στα τρία χρόνια της εξορίας του στο χωριό Πιτιούντα του Καυκάσου δε σταμάτησε το ιεραποστολικό και φιλανθρωπικό του έργο. Όμως το σώμα του, αδύναμο και εξαντλημένο, δεν είχε πια άλλες δυνάμεις και παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο στις 14Σεπτεμβρίου 407 σε ηλικία 63 ετών. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος πέθανε στις 14 Σεπτεμβρίου, αλλά επειδή την ημέρα αυτή γιορτάζουμε την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, η Εκκλησία μετέθεσε τη γιορτή του στις 13 Νοεμβρίου.

 Το συγγραφικό του έργο είναι μεγάλο. Έγραψε τη "Λειτουργία του Χρυσόστομου", που τελείται τακτικά στην εκκλησία και πολλούς λόγους, επιστολές και βιβλία μοναχικού βίου, ηθικά, δογματικά και παιδαγωγικά. Έγραψε 1.447 Λόγους και 249 επιστολές.

Μαζί με το Βασίλειο και το Γρηγόριο θεωρείται προστάτης των ελληνικών γραμμάτων.

                            

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ΒΙΝΤΕΟ